Vragen, gebruik je ze in je voordeel?

Vind je het stellen van vragen een handig hulpmiddel om ergens meer over te weten te komen? En om mensen over dingen na te laten denken? In dit blog vragen we ons af: wat is een constructieve vraag en hoe kan je stoppen met het misbruiken ervan? Lees je verder?

De vraag is het kuiltje dat je graaft om het antwoord in te leggen. – Christald van Engeland

Professioneel vragensteller

Je zou kunnen zeggen dat een psycholoog onder andere een professioneel vragensteller is. In de psychologiestudie, maar zeker ook in de praktijk, leer je veel over wat de kracht is van een goede vraag en vooral wat er kan gebeuren als je vragen gebruikt waar ze niet voor bedoeld zijn. In het dagelijks leven gaan op dat gebied dan ook steeds meer dingen opvallen. Net zoals het, wanneer je aan het lijnen bent, ineens opvalt hoeveel anderen snoepen.

Ik betaalde mijn psychiater 50 dollar voor een sessie van 10 minuten en hij heeft niets anders gedaan, dan me dezelfde vraag stellen die mijn vader altijd stelde : ‘Wie denk je eigenlijk wel dat je bent? – Sam Levenson

Vraag het mij dan niet!

Wat kan er dan mis gaan en hoe kan je je wapenen als er een vervormde vraag op je afgevuurd wordt? Het begint met je er bewust van te worden. Hieronder geef ik drie voorbeelden:

1. Commando’s verpakt als vragen

Dit zijn meestal gesloten vragen waarbij er maar één antwoord toegestaan wordt. Bijvoorbeeld een ouder die tegen zijn kind zegt: “Wil je je schoenen even aandoen?” Als dit echt een vraag zou zijn dan zou het kind ook ‘nee’ mogen zeggen. Maar dat behoort in dit geval niet tot de mogelijkheden. In feite wil de vragensteller hier een commando geven dat verpakt is in een vraag. Het is krachtiger en duidelijker als je dan gewoon een commando geeft. De vraag is alleen: ben je in de positie om een commando te geven? Zo ja, waarom geef je dat dan niet? Vooral tussen volwassenen is deze vorm van vragen stellen bijzonder om te observeren. De zogenaamde vragensteller vindt dat zijn ‘ondergeschikte’ iets moet, maar vindt niet dat hij de ander een commando mag geven en verpakt zijn order in een vraag. Dit veroorzaakt vaak verwarring en onprettige gevoelens. Het boek ‘Geweldloze communicatie‘ is een aanrader voor mensen die meer willen weten over de achtergrond van dit soort ‘vragen’.

2. Vragen die bedoeld zijn om zelf iets te vertellen

Herken je dat? Er wordt een vraag gesteld en als je net lekker gaat zitten om er antwoord op te geven, word je onderbroken. De vragensteller heeft je aandacht weten te krijgen door het stellen van een vraag en pakt meteen zelf de kans om zijn eigen verhaal aan je te vertellen, zonder nog enige aandacht te besteden aan het antwoord op zijn oorspronkelijke vraag, oftewel: jouw verhaal. Soms werkt het om dit te benoemen, omdat mensen het vaak onbewust doen.

Om tot een dialoog te komen moet u eerst vragen en dan luisteren. – Antonio Machado

3. Vragen die je in de verdediging drukken

Wie kleine kinderen heeft weet dat die vaak één woord opnemen in hun vragen: ‘waarom’. Waarom-vragen kunnen best veel opleveren. Bijvoorbeeld in de 5x waarom-vorm die in organisaties wordt gebruikt om de oorzaak te onderzoeken van bepaalde werkwijzen. De waarom-vraag kan echter ook in meer manipulatieve zin toegepast worden. Als je niet oppast ben je je al snel aan het verdedigen wanneer je zo’n vraag krijgt, bijvoorbeeld: “Waarom bel je mij eigenlijk nooit?” Een handige strategie kan zijn om de waarom-vraag retour afzender te sturen.

Glimlach wanneer iemand je een vraag stelt waarop je geen antwoord wilt geven en zeg: ‘Waarom wil je dat weten?’ – Jackson Browne

Wat is het nut?

Het is bijzonder nuttig om je bewust te worden van het misbruik van vragen. Natuurlijk zijn vragen als je ze constructief gebruikt bijzonder nuttig, bijvoorbeeld om anderen aan te moedigen om hun verhaal te vertellen, werkelijk interesse te tonen, om gedachten te onderzoeken, om (jouw) richting te bepalen, om dingen te doorgronden, om duidelijkheid te scheppen en om aan te zetten tot zelfreflectie. Heb je hier moeite mee, probeer dan eens een aantal open vragen achter elkaar aan iemand te stellen en kijk hoe je een prachtig gesprek op gang brengt. Vraag bijvoorbeeld: “Welke mogelijkheden zie jij…?”, “Hoe kijk jij hiernaar?” of “Wat is jouw idee hierover?”

Kan het zo ook?

Als je meer vanuit je donder gaat leven en niet uitsluitend vanuit je hoofd, zul je merken dat er steeds minder vragen nodig zijn. De waarom-vragen komen steeds vreemder op je over, omdat dingen gewoon gebeuren en je je daar niet tegen verzet. Bovendien kom je steeds meer in aanraking met zaken die niet te bevatten zijn. Je geeft de behoefte om alles te willen begrijpen op. Als je weet dat niet alles begrepen hoeft te worden, is het niet meer nodig om ernaar te zoeken.

Als je moet vragen wat jazz is, zul je het nooit weten! – Louis Armstrong

Reacties zijn welkom!

Heeft dit blog vragen bij je opgeroepen? Stel ze dan gerust door een reactie achter te laten of lees hier meer over coaching bij Veldsterkte.

De citaten zijn afkomstig van de website www.citaten.net.
Foto gemaakt door Véronique Debord-Lazaro.